Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych w wersji obowiązującej od 18 kwietnia 2020 r. zawiera regulację sankcjonującą swoisty kontratyp pandemii, z którą dzisiaj boryka się świat. Tym samym określone kategorie czynów nie są bezprawne, mimo że ustawa karna opisuje znamiona tych typów czynów zabronionych.
I tak:
Art. 10 c stanowi, że nie popełnia przestępstwa określonego w art. 231 lub art. 296 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1950 i 2128), deliktu dyscyplinarnego ani czynu, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1440, 1495, 2020 i 2473 oraz z 2020 r. poz. 284), kto w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nabywając towary lub usługi niezbędne dla zwalczania tej choroby zakaźnej, narusza obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy, jeżeli działa w interesie społecznym, zaś bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów lub usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.
Co więc przewiduje Tarcza Antykryzysowa?
– wyłączenie bezprawności przestępstw art. 231 i 296 Kodeksu Karnego,
jeżeli wypełnienie ich znamion nastąpiło w okresie stanu epidemii ogłoszonego w powodu COVID-19, a sprawca nabywając towary lub usługi niezbędne dla zwalczania tej choroby zakaźnej, narusza obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy,
jeżeli działa w interesie społecznym,
zaś bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów i usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.
Naruszenie przepisów art. 231 i 296 k.k. musi przejawiać się w nabywaniu towarów lub usług koniecznych dla zwalczania COVID-19. Jak każdy kontratyp wyłącza on bezprawność karną, ale w pewnym zakresie jest uzależniony od administracyjnych norm, a to związanych z istnieniem przepisów tarczy antykryzysowej i niejako „stanu wyższej konieczności”.
Warto przywołać same przepisy, do których się odwołujemy w ich rzeczywistym brzmieniu zaczerpniętym z Kodeksu Karnego:
Art. 231 k.k. dotyczy przekroczenia uprawnień funkcjonariusza publicznego, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego.
Art. 296 k.k. Kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Kontratyp, o którym mowa w tarczy antykryzysowej obejmuje również typy kwalifikowane poprzez działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – art. 231 § 2 i art. 296 § 2 k.k.
Ponadto:
Art. 15 zzzzzd Nie popełnia przestępstwa, o którym mowa w art. 296 § 1-4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, kto nie ustala lub nie dochodzi od organizacji pozarządowej lub podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy, o której mowa w art. 15zzzzzb ust. 1, lub zmienia umowę zgodnie z art. 15zzzzzb ust. 2. [Przepis ten dotyczy wzajemnych obowiązków informacyjnych stron umowy o wsparcie realizacji zadania publicznego lub o powierzenie realizacji zadania publicznego]
Art. 15 t Nie popełnia przestępstwa, o którym mowa w art. 296 § 1-4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, kto nie ustala lub nie dochodzi od strony umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19, o których mowa w art. 15r ust. 1, lub zmienia umowę w sprawie zamówienia publicznego zgodnie z art. 15r ust. 4.
Umowa, o której mowa w art. 15r to umowa w sprawie zamówienia publicznego w myśl dyspozycji ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Z 2019 r., poz. 1843)